Năm 2015 được biết tới là năm của loài dê, ở một số nước châu Á khác thì loài cừu lại được chọn làm con giáp tượng trưng thay thế. Tuy nhiên, không chỉ gói gọn trong văn hóa phương Đông, lịch sử Hy Lạp cổ đại dê còn xuất hiện dưới hình dạng của một vị thần thường được biết đến với cái tên Satyr.

Pan, vị thần của hoang dã và chất nhạc đồng quê

Satyr hay còn biết với tên gọi là người dê, đây là sinh vật hay bị nhầm nhầm lẫn với nhân mã (centaur). Theo những hình vẽ còn lưu lại của người Hy Lạp cổ thì người dê được miêu tả có mái tóc xoăn, râu dài, cầm sáo. Có điều, sang đến thời La Mã, Satyr dần thay đổi ngoại hình từ tai nhọn, đuôi ngựa sang có sừng và mang hình dáng nửa người nửa dê. Những chàng trai Satyr cao to lực lưỡng, có tai nhọn, tóc xoăn dài, râu rậm rạp, có đuôi ngựa, và hay đội lá nho là hình ảnh thường thấy trong các bộ phim thần thoại Hollywood. Nhưng các Satyr chỉ là đầy tớ cho Pan - vị thần của hoang dã và nhạc đồng quê.

Theo các truyện Homeric Hymn thì Pan là con trai của sứ giả Hermes và một trong số con gái của Dryopos. Còn các tác giả Herodotus, Apollodorus và Hyginus thì nói thêm rằng người con gái ấy có tên Penelope, nàng này là một tiên núi. Riêng Pausanias thì nói Penelope (vợ của Odysseus) phản bội chồng khi ông vắng nhà rồi sinh ra Pan. Một phiên bản khác của Nonnus lại nói Pan là con của Hermes và một nàng tiên nào đó tên Sose.

Những câu chuyện về Pan chủ yếu cũng xoay quanh các đề tài như tụ tập hội hè, trai gái, nhậu nhẹt. Vừa hoang dã vừa thừa hưởng tính lông bông của bố nên Pan luôn là nhân vật không thể thiếu trong bữa tiệc của các vị thần trên đỉnh Olympus. Rảnh thì Pan tới nhậu cùng Dionysus, đi săn với Artemis, hoặc lởn vởn cạnh Venus. Bên cạnh đó, Pan còn có tài thổi sáo rất hay, nhạc của Pan thường là nhạc đồng quê, mộc mạc,vui nhộn chứ không hàn lâm như nhạc của Apollo. Giống như đám thuộc hạ, Pan cũng được miêu tả với bộ dạng nửa người dê nhưng phần người nhiều hơn. Trong hội họa các họa sĩ có xu hướng vẽ tách Pan ra thành một người hoàn chỉnh tránh nhầm lẫn với Satyr.

Khi người dê xuất hiện trong phim ảnh

Đầu tiên phải kể đến đó là Mr. Tumnus trong The Chronicles of Narnia. Trong tiểu thuyết của mình nữ tác giả Lewis đã miêu tả Tumnus là một người bạn thân của Lucy.

Tumnus có làn da hơi đỏ, tóc xoăn, mắt nâu, có sừng trên trán, móng guốc và chân dê. Anh ta luôn quàng bên mình một cái khăn màu đỏ. Tuy hơi kì lạ nhưng mặt mũi hiền hòa, dễ chịu và chỉ cao hơn Lucy có chút xíu. Mặc dù không phải nhân vật chính nhưng Tumnus để lại ấn tượng cho khán giả bởi phần cảm xúc của con người, sự trung thành phục vụ những vị vua bà chúa ở Narnia cho tới khi lìa cõi đời.

Tumnus có làn da hơi đỏ, tóc xoăn, mắt nâu, có sừng trên trán, móng guốc và chân dê. Anh ta luôn quàng bên mình một cái khăn màu đỏ. Tuy hơi kì lạ nhưng mặt mũi hiền hòa, dễ chịu và chỉ cao hơn Lucy có chút xíu. Mặc dù không phải nhân vật chính nhưng Tumnus để lại ấn tượng cho khán giả bởi phần cảm xúc của con người, sự trung thành phục vụ những vị vua bà chúa ở Narnia cho tới khi lìa cõi đời.

Tiếp đến là Grover, là người bạn đồng hành, người hộ mệnh của Percy Jackson trong series Percy Jackson. Điều đặc biệt khi Grover là một Satyr người da màu. Cách ăn nói hóm hỉnh, đặc biệt là cũng cực kì đa tình giống tổ tiên mình tuy nhiên Grover không phải là kẻ vô dụng khi đôi lần cứu Percy thoát chết.

Bằng đôi chân khỏe mạnh được tự nhiên ban cho Grover phải khiến kẻ thù của mình phải hít khói bởi tốc độ phi thường. Satyr này còn chấp nhận hy sinh bản thân ở dưới địa ngục để bạn bè mình có thể thoát thân mà không chịu gánh nặng, sau này Grover cũng được Zeus đích thân xuống cứu mạng, mang cậu trở lại mặt đất.

Philoctetes hay còn được biết đến với cái tên thân mật hơn là Phil. Phil làm người thầy của Hercules phiên bản hoạt hình xuất hiện năm 1997. Hình ảnh của Phil chủ yếu được khắc họa dựa theo thần Pan chỉ có điều khác biệt là ông ta lùn hơn và bị hói. Phil là người có trái tim nhân hậu nhưng dễ bực tức và thiếu kiềm chế, đặc biệt ông rất ghét những kẻ vô lễ và thiếu tôn kính.

Ngoài việc huấn luyện các anh hùng, Phil thường dành thời gian rảnh của mình để ngắm những cô gái đẹp và tán tỉnh họ. Tuy nhiên, Phil không ăn hay uống giống người bình thường, một ví dụ là ông thường chỉ uống rượu và ăn trái cây trong mọi bữa ăn. Vốn là người giỏi võ nghệ và các loại vũ khí, ông đã huấn luyện Hercules để chống lại Hades. Sau này ông cũng trở thành bạn đồng hành của anh hùng này trong bộ phim hoạt hình dài tập Hercules của Disney.