Diva không dám nhận là diva

Trước nay, từ diva vẫn được hiểu là một danh hiệu không chính thức dành cho những giọng ca nữ xuất sắc, có đóng góp cho nền âm nhạc ở một quốc gia và rộng hơn là thế giới, đồng thời truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ sau.

Cho đến hiện tại, Việt Nam chỉ mới có bốn diva được công nhận rộng rãi là Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Trần Thu Hà. Cả bốn nữ ca sĩ này đều là những giọng ca xuất sắc của nền âm nhạc Việt Nam đương đại và được xem là những người định hình cho cả một nền nhạc nhẹ nước nhà từ những năm thập niên 1990 đồng thời có ảnh hưởng rất lớn đến những thế hệ ca sĩ sau này như Tùng Dương, Uyên Linh, Hoàng Quyên, Hương Tràm...

Nhạc sĩ Thanh Bùi cho biết: "Trên thế giới, diva là từ dành cho những nữ danh ca đã cống hiến hết mình cho âm nhạc như Celine Dion, Mariah Carey... Đó là những nữ ca sĩ có giọng hát hiếm, có tầm ảnh hưởng tích cực đối với nền âm nhạc của đất nước họ, được cộng đồng người yêu nhạc công nhận. Ở Việt Nam, danh xưng diva không thể nói là xác đáng hay không xác đáng. Cả 4 diva hiện nay đều là những đàn chị đã hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật mấy chục năm nay, đóng góp tích cực cho thị trường âm nhạc, truyền cảm hứng cho giới trẻ".

Tuy nhiên, vì là danh xưng do khán giả và truyền thông đặt ra và "nói mãi thành quen" chứ không có một tổ chức hay một cuộc thi nào để cấp "chứng nhận diva" cho một ai nên việc gọi nữ ca sĩ nào là diva cũng còn nhiều tranh cãi. Bản thân 4 ca sĩ được coi là diva của nhạc Việt cũng thừa nhận rằng bản thân không tránh khỏi áp lực bởi danh xưng này.

Ca sĩ Mỹ Linh chia sẻ: "Nếu nói không tự hào thì là nói dối. Tôi rất là tự hào và bản thân các con tôi cũng tự hào nhưng đó cũng là một phần trách nhiệm. Mọi người gọi như thế nhưng bản thân tôi chưa bao giờ dám nhận là như thế. Được gọi là diva nhạc Việt thì rất là tự hào nhưng cũng đừng nghĩ rằng diva là cái gì ghê gớm. Dù bạn có là diva của 10 năm, 20 năm trước thì không có nghĩa bây giờ bạn là tượng đài gì ghê gớm đến mức có thể nói rằng không ai thay thế được. Ai cũng có thể thay thế được cả".

Ca sĩ Hà Trần cũng cho rằng ở Việt Nam từ xưa đến nay chưa có một cuộc bình chọn nào cụ thể và danh xưng diva chỉ là do báo chí và những người hâm mộ ưu ái đặt cho họ. "Bản thân tôi hay các chị đôi khi cũng không thực sự cảm thấy thoải mái khi đứng ở vị trí này vì so với tiêu chuẩn của diva thế giới thì mình rất nhỏ bé", Hà Trần cho biết.

Ai xứng danh diva thứ 5?

Bên cạnh bộ tứ diva được công nhận từ khá lâu, sự xuất hiện của nhiều nhân tố mới tiếp tục làm dấy lên những tranh cãi về việc ai xứng danh là diva thứ 5. Nguyên Thảo, Thu Minh, Mỹ Tâm... từng được công chúng "đặt lên bàn cân" cho danh hiệu này. Đáng tiếc là những tranh cãi vẫn nổ ra và không đi đến hồi kết.

Mới đây, vụ việc giữa Hà Trần và Thu Phương lại tiếp tục làm dấy lên những tranh cãi trong dư luận về việc nữ ca sĩ gốc Hải Phòng có xứng đáng là diva thứ 5 hay không. Một số ý kiến cho rằng việc qua Mỹ sớm khiến Thu Phương bị thiệt thòi trong chuyện được xưng danh diva. Tuy nhiên, cũng có người cho rằng xét về giọng hát, Thu Phương sở hữu giọng nữ trầm, dày và khỏe nhưng lại chưa thật sự nổi trội nếu xếp ngang hàng với 4 diva còn lại. Còn xét về cống hiến cho âm nhạc, nữ ca sĩ gốc Hải Phòng lại chưa thật sự có đóng góp nổi bật.

Theo nhạc sĩ Dương Khắc Linh, hiện nay ngoài bộ tứ Thanh Lam - Hồng Nhung - Mỹ Linh - Hà Trần, việc gọi một số ca sĩ khác là diva cũng gây nhiều tranh cãi.

"Chẳng hạn như chị Thu Minh, có lẽ là do chị ấy chưa nhiều tuổi đời, tuổi nghề. Vả lại, diva thường dành cho những ca sĩ hát pop ballad. Nhạc dance thì hiếm hơn, trên thế giới thì có Cher. Còn về Thu Phương thì thú thật tôi không nghe nhiều nhưng tôi thấy quan trọng là phải được mọi người công nhận", nhạc sĩ Dương Khắc Linh nói.

Trước câu hỏi đặt ra về diva thứ 5, nữ ca sĩ Mỹ Linh cũng khéo léo cho rằng: "Diva là do các bạn nhà báo đặt ra thôi. Còn trong khán giả, có người xem Nguyên Thảo là diva thứ 5. Khán giả của Uyên Linh thì coi Uyên Linh là diva thứ 5. Khán giả của Mỹ Tâm thì chẳng coi ai là diva cả, chỉ có Mỹ Tâm thôi. Thu Minh cũng thế. Nên tôi nghĩ thôi tốt nhất nên bỏ câu chuyện này đi, đừng đặt ra nữa. Hãy coi là 5 danh ca của nhạc Việt đi, sẽ hay hơn nhiều".

Ca sĩ Hà Trần cũng bày tỏ: "Tôi nghĩ chúng ta đang trong giai đoạn mà mọi người hơi bị lạm dụng từ này. Như show diễn vừa rồi nếu chỉ để là "5 danh ca nữ" thôi thì sẽ không gây ra nhiều luồng dư luận trái chiều như hôm nay".

Không nên chú trọng danh xưng

Một ca sĩ từng cảm thán: "Chưa nơi nào có quá nhiều ông hoàng, bà chúa như ở Việt Nam". Không chỉ riêng danh xưng diva và hiện nay nhiều ca sĩ khoác lên mình rất nhiều danh xưng, từ "ông hoàng nhạc Việt" đến "nữ hoàng nhạc dance", "công chúa nhạc pop"...

Ca sĩ Ánh Tuyết cho biết: "Tôi rất dị ứng với các danh xưng, trong đó có cả từ diva. Khi tôi sang Mỹ hát, ông Tô Văn Lai từng nói rằng tôi mới đúng là một diva. Tuy nhiên, tôi chỉ biết xua tay: Cho em "đi ra", "đi vọt" gì cũng được chứ đừng kêu em "đi va". Thực tế, tôi không có cảm giác với từ diva ở Việt Nam. Ở nước ngoài, diva phải hội tụ nhiều yếu tố: tài năng, trình độ, sự cống hiến... Họ xuất hiện là giống như một vì sao tỏa sáng. Còn ở Việt Nam việc trao danh xưng cho một ai đó quá dễ dàng. Điều này khiến tôi không còn cảm giác với những danh xưng này nữa. Còn thế nào mới xứng đáng là một diva thì tôi không dám lạm bàn".

Nhạc sĩ Dương Khắc Linh cho rằng: "Ở Việt Nam, người ta có vẻ như chú trọng danh xưng quá, không chỉ diva mà còn có ông hoàng, bà hoàng... Nhưng theo tôi danh xưng có hay không cũng không quan trọng, bởi quan trọng nhất là tình cảm và sự đánh giá của khán giả dành cho mình. Trên thế giới, nhiều diva như Whitney Houston, Celine Dion... vẫn đang miệt mài cống hiến hết mình cho khán giả kia mà".

Nhạc sĩ Thanh Bùi cũng bày tỏ: "Thiết nghĩ chúng ta không nên tập trung vào những danh xưng, những tranh cãi mà hãy tập trung vào chiều sâu của âm nhạc. Chúng ta phải làm sao để thế hệ sau nhìn vào và thấy được những điều tích cực. Vì sao bọn trẻ thời nay ít nghe nhạc Việt mà toàn nghe nhạc nước ngoài? Phải chăng là vì chúng không tìm được những giá trị cốt lõi bên trong? Tôi rất muốn được nhận những câu hỏi tích cực về âm nhạc chứ không phải những tranh cãi như thế này nữa".

Trên thế giới, diva ban đầu là danh xưng dùng cho những nữ ca sĩ có giọng hát và tài năng xuất chúng, được sự ngưỡng mộ lớn từ công chúng của dòng nhạc opera. Tuy nhiên sau này, từ diva được mở rộng dùng cho cả những người hoạt động lĩnh vực sân khấu, điện ảnh và âm nhạc hiện đại. Từ diva bắt đầu xuất hiện vào khoảng thế kỷ 19, có nguồn gốc từ tiếng Ý và có nghĩa là một nữ thần.

Từ diva bắt đầu được nhắc đến nhiều hơn từ đầu những năm 1990 khi nữ ca sĩ Annie Lennox dùng từ này để đặt cho album của mình. Sau thời điểm đó, từ này được dùng cho các nữ ca sĩ đạt được thành công vượt bậc trong sự nghiệp. Đến năm 1998, danh hiệu này bắt đầu được phổ biến trên toàn thế giới khi kênh truyền hình VH1 tổ chức đêm nhạc diva đầu tiên trong lịch sử với sự tham gia của những giọng ca nữ được tôn vinh là diva cho đến ngày nay gồm: Mariah Carey, Gloria Estefan, Celine Dion, Shania Twain và Aretha Franklin.

Trong suốt gần hai thập niên qua, hàng năm các trang âm nhạc trực tuyến vẫn tổ chức cho các độc giả bình chọn diva trong lòng họ. Nhìn chung, tiêu chí để được vinh danh trước hết đó là giọng hát xuất chúng, như Mariah Carey sở hữu giọng hát “5 quãng 8” huyền thoại, hay diva Toni Braxton có chất giọng giàu âm sắc, dày và đẹp nhất giới âm nhạc.

Bên cạnh đó, họ phải có sức ảnh hưởng lớn đến khán giả, từng có những phần biểu diễn khiến hàng ngàn người rơi nước mắt hay tạo ra sức ảnh hưởng truyền thông đến cả quốc gia hay thế giới. Có thể kể đến như clip phần trình diễn ca khúc I was here của Beyonce được quay và thu âm ngay tại hội trường Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York (Mỹ) để ủng hộ chiến dịch nhân ngày Nhân đạo thế giới 2012, thu hút hơn 45 triệu lượt xem.

Các ngôi sao được gọi là diva đều từng nhận được “đĩa bạch kim”, tức có số lượng đĩa bán ra tại Mỹ lên đến hơn 1 triệu đĩa và có các đĩa đơn đứng đầu nhiều tuần trên bảng xếp hạng quốc tế. Như trường hợp của danh ca quá cố Whitney Houston, cô là nghệ sĩ đầu tiên có 7 ca khúc hit liên tiếp đứng đầu bảng thống kê doanh số bán ra. Ước tính, có hơn 10 triệu đĩa của Whitney Houston đã được phát hành khắp thế giới. Hay như diva Madonna từng được Sách kỷ lục Guinness thế giới vinh danh là nữ nghệ sĩ thành công nhất mọi thời đại. Cô cũng là nghệ sĩ có nhiều ca khúc lọt vào top 10 bảng xếp hạng Billboard Hot 100 nhất từ trước đến nay.