Ông đi lên từ nghèo khó tại làng quê Phước Hải, Long Hải, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Nghề đan lưới mướn cho dân chài là công việc đầu tiên của Nguyễn Văn Thu (tên thật của NSƯT Thanh Sang). Do nhà ở cạnh rạp hát, lân la nghe các anh hậu đài ca nghêu ngao, rồi nghe giọng ca của đệ nhất danh ca Út Trà Ôn qua chiếc radio của ông bảo vệ rạp hát mà Thanh Sang yêu vọng cổ, quyết chí làm nên sự nghiệp.

 

Là nam nghệ sĩ được mệnh danh “anh kép mang đôi hia bảy dặm” của sân khấu cải lương, ông đã đoạt HCV Giải Thanh Tâm với vai diễn Tạ Tốn trong vở cải lương Cô gái Đồ Long của soạn giả Hà Triều - Hoa Phượng năm 1964 lúc vừa tròn 22 tuổi. Với chất giọng trầm ấm, phong cách diễn xuất giàu nội lực, ông đã khẳng định vị thế của mình trên sân khấu cải lương, nam nghệ sĩ chuyên trị vai già lúc còn trẻ và khi về già thì lại đóng toàn vai trẻ. Nhắc đến ông, khán giả nhớ những vai diễn nổi bật như: Tạ Tốn (Cô gái Đồ Long), Long Hồ (Tuyệt tình ca), Trần Minh (Bên cầu dệt lụa), Thi Sách (Tiếng trống Mê Linh), Lê Hoàn (Thái hậu Dương Vân Nga)...

 

Hoài bão cuối đời của ông chính là được lưu diễn khắp nơi trên thế giới. Những nơi nào có người Việt sinh sống, ông sẽ đến hát vì ông tin “ở đâu có dân mình thì ở đó đều thích cải lương và âm nhạc cổ truyền”. Cách đây không lâu, ông nói về kế hoạch cuối đời của mình khó mà thực hiện được vì sức khỏe không cho phép. “Chứ thật ra tôi bán nhà, bán đất, chia phần cho vợ con rồi, cứ vác ba lô lên vai và đi thôi. Đến quốc gia nào thì xin nhập cảnh rồi tiếp cận các hội đoàn, các nghệ sĩ đồng nghiệp đang định cư rải rác khắp năm châu để ca diễn. Có sân khấu thì làm trích đoạn, không có thì thuê nhà hàng, ca salon, ca tại gia những bài vọng cổ với làn hơi mộc mạc. Khi nào hết tiền thì về. Nhưng lục phủ ngũ tạng của tôi bây giờ không chiều theo ý định của tôi, cứ hành tôi đau triền miên, gây chứng khó thở” - NSƯT Thanh Sang từng bày tỏ.

 

Cuộc đời của ông có thể thành một cuốn hồi ký hay, nhiều chương. Ở đó có đủ hỷ-nộ-ái-ố và cả sự ăn năn. "Tôi có 5 người vợ, 5 cuộc tình đều đẹp, đều nên thơ. Tôi có lỗi với họ”. Tự ông nhận lấy trách nhiệm để dẫn đến đổ vỡ các cuộc hôn nhân. Lý giải phải chăng nhờ những hệ lụy đó mà ông đi vào số phận các nhân vật có cuộc tình trắc trở quá ngọt, ông cười: “Một phần thôi, còn lại là sự sám hối. Vì tôi sống nội tâm lắm. Cứ sau những đổ vỡ thì tự mình vỗ về những thương yêu ngày cũ, tránh rơi vào vết xe đổ. Khi tôi chung sống với ca sĩ Ngọc Bích, con gái đôi nghệ sĩ tài danh Việt Hùng - Ngọc Nuôi, lúc đó, tôi nghĩ hôn nhân tuyệt vời, sẽ khó mà chia lìa chúng tôi. Nhưng rồi sóng gió ập tới, cô ấy quá trẻ, tôi lại nóng tính. Khi về ở với nghệ sĩ Diệp Tuyết Anh, tôi cũng chưa dìm được sự nóng nảy, dẫn đến những cuộc cãi vã, xung đột. Cho đến người vợ sau cùng, bà ấy không là nghệ sĩ nên có phần nhường nhịn, tránh xa những hào quang sân khấu của tôi nên không còn những ghen tuông trong nghề. Ngày đứa con trai tôi qua đời, “lá vàng khóc lá xanh”, tôi cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống. Ngày nào cũng cầu nguyện cho mình có sức khỏe để làm việc thiện”. NSƯT Thanh Sang đã âm thầm làm công việc thiện nguyện, cung cấp gạo, thực phẩm cho các chùa nuôi dưỡng trẻ em mồ côi, người già neo đơn, tàn tật nhiều năm nay.

 

Hàng trăm vai diễn của ông chất chứa bao nỗi niềm từ chính sự cảm nhận từ cuộc đời để song hành trong ông một gánh nặng: nỗi đau của nhân vật và nỗi đau của người nghệ sĩ. “Sống phải biết sẻ chia, đó là điều mà tôi chiêm nghiệm được từ cuộc đời này. Hoài bão đời tôi dù có dang dở như quyển hồi ký không có đoạn kết nhưng tôi vẫn thanh thản chấp nhận vì tôi đã sống đúng nghĩa với đam mê, chưa bao giờ nhân danh điều gì phản bội nó” - ông khẳng định.