Theo ước tính của nhà phát hành CGV, tổng doanh thu phòng vé năm nay của Việt Nam là 3.250 tỷ, cao nhất lịch sử màn ảnh Việt, tăng 16% so với năm 2016 (2.800 tỷ). Trong đó, phim Việt chiếm 25% doanh thu. Em chưa 18 - ra mắt hồi tháng 4 - trở thành phim ăn khách nhất lịch sử màn ảnh Việt (171 tỷ). Tác phẩm kể về chuyện tình của một nữ sinh (Kaity Nguyễn đóng) với gã tay chơi (Kiều Minh Tuấn đóng). Kịch bản được khen ngợi với nét hiện đại, mang đậm dấu ấn phương Tây. 

 

Thành tích ở phòng vé của Em chưa 18 chứng tỏ tiềm năng lớn của khán giả Việt, nhất là đối tượng giới trẻ vốn luôn "khát" những phim hay đề tài học đường, tình yêu. Bộ phim của đạo diễn Lê Thanh Sơn cũng ăn khách mà không cần đến sự góp mặt của ngôi sao nào. Ở thời điểm công chiếu, Kaity Nguyễn là gương mặt ít tiếng tăm, còn Kiều Minh Tuấn dù tham gia làng điện ảnh nhiều năm nhưng chỉ đóng vai phụ.

 

Doanh thu của phim khiến Lê Thanh Sơn lấy lại niềm tin rằng khán giả Việt sẽ không quay lưng với các tác phẩm chất lượng. Theo anh, đây chưa phải phim xuất sắc nhưng thành công nhờ sự chỉn chu so với mặt bằng chung, câu chuyện tươi mới, thổi làn gió lạ vào điện ảnh Việt. Một số phim Việt khác cũng đạt doanh thu cao trong năm nay như Cô gái đến từ hôm qua, Cô Ba Sài Gòn và Mẹ chồng. Về thị trường năm 2018, Lê Thanh Sơn cho rằng dòng phim hành động, kinh dị sẽ xuất hiện nhiều hơn trên màn ảnh Việt, bởi phim tình cảm pha hài đã đạt đỉnh trong năm 2017.

 

 

Hồi tháng 3, việc ra mắt tác phẩm của đạo diễn Jordan Vogt-Roberts được xem là sự kiện văn hóa mang tầm vóc quốc gia. Tác phẩm được quay từ năm 2016 có hơn 70% bối cảnh ở Việt Nam, đánh dấu lần đầu tiên một bom tấn có kinh phí hơn 100 triệu USD của Hollywood đến Việt Nam ghi hình.

 

Từ lúc quay phim đến lúc công chiếu, dự án luôn thu hút sự quan tâm lớn của người dân cũng như các bộ ngành. Khi Kong: Skull Island ra mắt, nhiều người Việt Nam ít quan tâm đến phim ảnh cũng đổ xô đến rạp để chứng kiến cảnh đẹp Ninh Bình, Quảng Bình và vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) trên màn ảnh, cùng sự xuất hiện của một vài người Việt trong vai thổ dân.

 

Kong: Skull Island còn khai phá hướng đi mới cho ngành du lịch Việt: quảng bá cảnh đẹp qua phim ảnh. Đây là chính sách được Hàn Quốc, Nhật Bản hay Thái Lan theo đuổi từ hàng chục năm nay, nhưng vẫn chưa được chú trọng ở Việt Nam. 

 

Sau Kong: Skull Island, chính phủ có một số động thái tích cực như phục dựng làng thổ dân ở Ninh Bình làm khu du lịch, đề ra chính sách khuyến khích các đoàn phim nước ngoài đến Việt Nam ghi hình. Jordan Vogt-Roberts được bổ nhiệm làm Đại sứ Du lịch Việt Nam nhiệm kỳ 2017 - 2020. Đạo diễn sinh năm 1984 là người yêu quý Việt Nam, nhiều lần ca ngợi cảnh đẹp Việt trên các báo Âu Mỹ.

 

Sau khi nhận chức, anh có nhiều hoạt động như dẫn các nhà làm phim Hollwyood đến xem bối cảnh Việt, tổ chức học bổng và chấm thi phim ngắn. Tuy nhiên, sau khi bị đánh ở TP HCM ngày 9/9, Jordan Vogt-Roberts đã về nước và hiện vẫn chưa trở lại Việt Nam.

 

 

Từ ngày 24-28/11, Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 20 diễn ra ở Đà Nẵng. Giải cao nhất - Bông Sen Vàng cho Phim xuất sắc thuộc về Em chưa 18, tác phẩm đồng thời là phim ăn khách nhất năm. Thành công này phản ánh bước chuyển mình của liên hoan phim năm nay: trẻ trung và giàu tính giải trí hơn. Lần đầu tiên, sự kiện do Cục Điện ảnh tổ chức không có phim nhà nước ở hạng mục phim truyện.

 

Tất cả phim dự thi đều do tư nhân sản xuất, được phát hành rộng rãi với chiến lược quảng bá bài bản. Đạo diễn Đặng Nhật Minh - trưởng ban giám khảo - nhận xét: "Trong 16 phim tranh giải, đa số là phim giải trí dành cho thanh niên hoặc tuổi mới lớn. Bây giờ, phim chủ yếu phản ánh cuộc sống của họ". Chất trẻ trung của liên hoan phim còn được thể hiện qua giải các giải dành cho nữ diễn viên chính và phụ, lần lượt được trao cho hot girl 18 tuổi Kaity Nguyễn và bé 9 tuổi Hà Mi (Cô gái đến từ hôm qua).

 

Đạo diễn Lê Thanh Sơn nói chiến thắng của Em chưa 18 là tín hiệu đáng mừng, khiến giới làm phim tư nhân quan tâm hơn đến các giải thưởng vốn trước đây nghiêng về phim chính luận của nhà nước. Tuy nhiên, một số khán giả không hài lòng với kết quả của Liên hoan phim Việt Nam. Độc giả Hoàng Lê cho rằng ban giám khảo còn bất cập khi vinh danh phim giải trí, thay vì Cha cõng con và Đảo của dân ngụ cư - hai trong số những phim nghệ thuật chất lượng gần đây.

 

Cùng ý kiến, độc giả Yến Trần cho rằng các giải thưởng điện ảnh phải là nơi định hướng thẩm mỹ của công chúng, các nhà chuyên môn phải đánh giá đúng mức giá trị của những phim có ý nghĩa xã hội. Giải Đạo diễn xuất sắc cho Vũ Ngọc Đãng (Hot boy nổi loạn 2) và Nam diễn viên chính xuất sắc cho Quý Bình (Bao giờ có yêu nhau) cũng chưa thuyết phục.

 

 

Phản ánh rõ nhất sự xuống dốc của điện ảnh nhà nước trong năm qua là những lùm xùm ở Hãng phim truyện Việt Nam. Được thành lập năm 1953, đơn vị trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch là lá cờ đầu trong điện ảnh cách mạng, có quá khứ vàng son với nhiều phim gây tiếng vang. Tuy nhiên, 20 năm gần đây nhiều dự án của Hãng Phim truyện Việt Nam liên tục thua lỗ, khiến hãng phải cổ phần hóa.

 

Sau khi công ty vận tải thủy Vivaso hoàn tất mua lại đơn vị hồi tháng 6, nội bộ hãng nổ ra nhiều mâu thuẫn nghiêm trọng. Nhiều nghệ sĩ bức xúc vì tình hình chậm lương, lương thấp, không có định hướng làm phim, khuất tất trong kinh doanh, ứng xử thiếu văn hóa của ban lãnh đạo mới. Trong khi đó, ban lãnh đạo - đại diện là ông Nguyễn Thủy Nguyên - khẳng định có kế hoạch phát triển đơn vị và đổ cho nghệ sĩ khiến hãng phim thua lỗ trầm trọng nhiều năm qua.

 

Ngày 13/10, Phó tổng Thanh tra Chính phủ Đặng Công Huẩn công bố quyết định thanh tra Hãng Phim truyện Việt Nam. Đang trong quá trình thanh tra, nhiều lùm xùm khác tiếp tục diễn ra như chuyện nghệ sĩ phản ứng lắp máy vân tay để chấm công, ban lãnh đạo muốn bán đấu giá tài sản...

 

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện của một đơn vị, sự việc của Hãng Phim truyện Việt Nam còn đặt ra nhiều câu hỏi về cách ứng xử với văn hóa, buổi giao thời giữa các giá trị cũ và mới, hướng đi lâu dài của điện ảnh Nhà nước, cũng như vai trò quản lý của cơ quan chính phủ để "giữ lửa" cho dòng phim chính luận.

 

 

Từ 1/1/2017, Việt Nam áp dụng Bảng Tiêu chí phân loại phim để phổ biến theo lứa tuổi gồm bốn mức: P (phim được phép phổ biến rộng rãi đến mọi đối tượng), C13 (phim cấm phổ biến đến khán giả dưới 13 tuổi), C16 (phim cấm phổ biến đến khán giả dưới 16 tuổi) và C18 (phim cấm phổ biến đến khán giả dưới 16 tuổi). Việc phân loại phim dựa trên các tiêu chí về chủ đề, nội dung, mức độ bạo lực, khỏa thân, tình dục, ma túy, ngôn ngữ thô tục và tính chất kinh dị có trong tác phẩm điện ảnh. Trước đây, phim Việt chỉ có hai mức là phổ thông và cấm người dưới 16 tuổi. 

 

Trong 37 phim Việt ra mắt năm nay, có ba tác phẩm dán nhãn 18+ là Hot boy nổi loạn 2, Lô tô và Đảo của dân ngụ cư. Hot boy nổi loạn 2 tiếp nối câu chuyện phần trước, xoay quanh một chàng trai hành nghề mại dâm nam, Lô tô kể về một gánh biểu diễn của những người đồng tính, chuyển giới, còn phim do Hồng Ánh đạo diễn có nội dung gai góc về tình dục và bạo lực. Nhiều phim khác có tình tiết nhạy cảm như Mẹ chồng, Lời nguyền gia tộc, S.O.S Sói trắng chỉ dừng ở mức 16+.

 

Nhãn 18+ được đánh giá là bước tiến mới, giúp phim tránh bị cắt xén khi ra rạp. Trước đây, với mức phân loại cao nhất là 16+, nhiều tác phẩm như Bi, đừng sợ, Huyền thoại bất tử và Lấy chồng người ta bị kiểm duyệt nhiều cảnh, khiến câu chuyện chưa tròn trịa. Theo Lương Mạnh Hải - diễn viên chính kiêm nhà sản xuất Hot boy nổi loạn 2, bảng phân loại mới giúp giới làm phim tự tin hơn trong sáng tạo nghệ thuật. "Tôi cảm ơn Cục Điện ảnh với hệ thống mới, qua đó giúp phim của tôi ra rạp nguyên vẹn. Nếu dùng hệ thống cũ, có thể phim phải bỏ vài cảnh và không diễn đạt trọn vẹn nội dung", anh nói.

 

Các phim nước ngoài nhập về Việt Nam cũng được xếp theo bảng phân loại mới. Nửa đầu năm, công tác kiểm duyệt gây tranh cãi với việc Tây Du Ký: Mối tình ngoại truyện 2 có nhiều cảnh bạo lực nhưng được dán nhãn P cho mọi lứa tuổi, còn Fifty Shades Darker và Logan đã dán nhãn C18 nhưng vẫn bị cắt một số cảnh.

 

Bà Ngô Phương Lan - Cục trưởng Cục Điện ảnh - giải thích về trường hợp Fifty Shades Darker: "Ở Việt Nam, Hội đồng đã thẩm định kỹ lưỡng và buộc phải yêu cầu nhà phát hành lược bỏ những cảnh phim mang tính khiêu dâm, vì nó vi phạm Luật Điện ảnh. Cái gì mới thực hiện cũng có thể có một vài điểm chuệch choạc". Trong nửa năm sau, việc phân loại diễn ra chặt chẽ hơn và không có sự cố nào gây bàn tán.

 

Phát tán trái phép phim là vấn nạn đau đầu nhiều năm qua của Việt Nam, từng xảy ra với các tác phẩm Bụi đời Chợ Lớn, Siêu nhân X, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh... Tính năng livestream trên facebook - xuất hiện rộng rãi trong nước từ năm nay - càng khiến việc phát tán phim dễ dàng hơn. Những hình ảnh được đăng ngay lập tức trên mạng xã hội, chỉ trong vài phút có thể thu hút hàng nghìn người theo dõi. Theo chia sẻ ở một hội thảo bản quyền trong năm nay, có 30-40% phim ở Việt Nam bị phát tán trái phép.

 

Hồi tháng 3, Kong: Skull Island bị nhiều người phát trực tiếp chỉ sau vài ngày chiếu ở Việt Nam. Đại diện Hiệp hội Điện ảnh Mỹ (MPAA) sau đó gửi kiến nghị cho Bộ Thông tin & Truyền thông xử lý việc phát tán phim lậu. Hàng loạt phim Việt bị quay lén rồi livestream trong năm nay như Em chưa 18, Xóm trọ 3D, Cô gái đến từ hôm qua, Cô Ba Sài Gòn khiến các nghệ sĩ bức xúc.

 

Trong đó, Ngô Thanh Vân - nhà sản xuất Cô Ba Sài Gòn - là người phản ứng quyết liệt nhất. Ngày 13/11, chỉ ba ngày sau khi phim khởi chiếu, một thanh niên đã livestream tác phẩm trên mạng xã hội vài phút. Ngô Thanh Vân yêu cầu người này gỡ đoạn video trái phép, sau đó cùng đại diện đơn vị phát hành phim đến làm việc ở văn phòng công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (nơi diễn ra vụ quay lén). 

 

Theo ghi nhận từ facebook của những người đăng tải phim, động cơ phát tán khá đa dạng như: để nhiều người cùng xem, để ghi lại khoảnh khắc thú vị hay để tìm kiếm sự nổi tiếng ảo trên mạng, như trường hợp của người quay lén Cô Ba Sài Gòn. Tại buổi làm việc với công an, thanh niên này nói quay lén để câu like, câu comment (bình luận) trên mạng, không biết việc mình làm là sai.

 

Sự việc làm dấy lên câu hỏi về mức xử phạt của pháp luật dành cho hành vi xâm phạm bản quyền này. Ngày 28/12, công an Bà Rịa - Vũng Tàu tuyên bố phạt hành chính thanh niên livestream Cô Ba Sài Gòn với mức 15 triệu đồng. 

 

 

Sau Liên hoan phim Việt Nam, Cánh Diều là giải thưởng phim ảnh quan trọng thứ hai trong năm 2017. Đây là sự kiện thường niên của Hội điện ảnh Việt Nam, trao giải cho cả phim điện ảnh và truyền hình. Vài năm qua, công tác tổ chức Cánh Diều luôn gặp rắc rối và kỳ gần nhất - diễn ra tối 9/4 - cũng không phải ngoại lệ.

 

MC Nguyên Khang nhiều lần gặp sai sót trong chương trình, đọc nhầm tên phim 12 chòm sao: Vẽ đường cho yêu chạy thành 12 chòm sao: Vẽ đường cho hươu chạy. Lúc trao giải Cánh Diều Vàng cho Sài Gòn, anh yêu em, anh cũng mời nhầm đạo diễn Vũ Ngọc Phượng (phim 12 chòm sao: Vẽ đường cho yêu chạy) ra chia sẻ. Ở hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc cho phim truyền hình, Lã Thanh Huyền được xướng tên cùng nghệ sĩ Minh Trang. Tuy nhiên, ban tổ chức không chuẩn bị đủ hai chiếc cup, khiến Minh Trang không có cup để ăn mừng.

 

Giải Cánh Diều Vàng cho Phim điện ảnh xuất sắc của Sài Gòn, anh yêu em cũng chưa thuyết phục. Tác phẩm của đạo diễn Lý Minh Thắng dễ chịu nhưng không nổi trội trong mặt bằng chung của các phim tranh tài. Trong khi đó, Cha cõng con - đại diện Việt Nam dự tranh Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc ở Oscar 2018 - chỉ được trao bằng khen. Cảm thấy bất công, đạo diễn Lương Đình Dũng đã trả lại phần thưởng ngay trong đêm.

 

 

Sau thành công của Em là bà nội của anh (2015) với doanh thu hơn 100 tỷ, trào lưu remake tác phẩm ngoại nở rộ trên màn ảnh Việt. Năm nay, có bốn phim điện ảnh dựa trên kịch bản nước ngoài là Bạn gái tôi là sếp (làm lại từ ATM: Er Rak Error), Sắc đẹp ngàn cân (làm lại từ 200 Pounds Beauty), Yêu đi, đừng sợ (làm lại từ Spellbound) và Ngày mai Mai cưới (làm lại từ series hài Get Married của Indonesia). 

 

Cả bốn phim đều không nằm trong top đầu doanh thu phòng vé năm 2017. Ngoài Ngày mai Mai cưới có kinh phí thấp, cả ba tác phẩm còn lại đều là dự án lớn, quy tụ dàn sao đình đám như Miu Lê, Minh Hằng, Ngô Kiến Huy, Nhã Phương. Thất bại của Sắc đẹp ngàn cân được quy cho chất lượng tác phẩm, khi phần âm nhạc nhạt nhòa so với bản Hàn, còn nam chính Rocker Nguyễn diễn đuối sức. Tuy nhiên, Bạn gái tôi là sếp và Yêu đi, đừng sợ! - hai phim được đánh giá có kỹ thuật và diễn xuất tốt - cũng không thể thu hút số lượng lớn khán giả.

 

Nhìn chung, các phim remake của Việt Nam gần đây đang đi vào lối mòn là làm quá giống bản gốc và không có chi tiết đắt giá để làm bật lên cảm xúc. Khán giả dễ chán nếu xem các phiên bản Việt ít sáng tạo về câu chuyện, đồng thời thua bản gốc về bối cảnh, quy mô sản xuất, diễn xuất. Sự khác biệt văn hóa giữa người Việt và bản xứ cũng làm một số tình tiết khó cảm.

 

Trào lưu remake kém hiệu quả trong năm nay tạo ra nhiều thách thức cho các tác phẩm sắp ra mắt như Tháng năm rực rỡ hay Yêu em bất chấp. Trong khi đó, một số nhà làm phim đã chuyển hướng, tiêu biểu như Charlie Nguyễn gác lại dự án remake phim Nhật Key of Life để làm phim Chàng vợ của em.

 

 

Vài năm trước, Tết Nguyên đán là "mùa vàng" doanh thu cho các phim nội. Một số tác phẩm có chất lượng không tốt như Mỹ nhân kế, hoặc dễ dãi như Nhà có năm nàng tiên, Tía tui là cao thủ từng đạt doanh thu hơn 50 tỷ. Năm 2017, điện ảnh Việt mùa Tết có các phim Rừng xanh kỳ lạ truyện, Nàng Tiên có năm nhà, Lục Vân Tiên: Tuyệt đỉnh Kungfu. Cả ba phim đều không thu về quá 40 tỷ, lép vế so với các bom tấn ngoại ra mắt cùng thời điểm như xXx: Return of Xander Cage (84 tỷ) và Tây Du Ký: Mối tình ngoại truyện 2 (62 tỷ).

 

Các phim Tết năm ngoái có nội dung khá đa dạng, từ kỳ ảo (Rừng xanh kỳ lạ truyện), võ thuật (Lục Vân Tiên) đến tình cảm pha hài (Nàng Tiên có năm nhà), nhưng kịch bản và diễn xuất không gây ấn tượng. Sự xuất hiện của danh hài Hoài Linh trong hai phim Rừng xanh kỳ lạ truyện và Nàng Tiên có năm nhà cũng không thể thu hút người xem.

 

Giờ đây, những phim nội chiếu Tết ngày càng gặp khó trước sự cạnh tranh của phim ngoại chất lượng. Theo xu thế chung, thị trường ngày càng khắt khe hơn, kể cả trong thời điểm Tết Nguyên đán - lúc tâm lý người xem có phần dễ tính.  Năm 2018, thành bại và chất lượng của dàn phim Tết như Đích tôn độc đắc, Siêu sao siêu ngố và 789Mười sẽ tiếp tục phản ánh thị hiếu của khán giả trong nước.

 

 

Ở mảng truyền hình, đây là hai loạt phim nổi bật nhất, thu hút truyền thông và khán giả trong năm qua. Người phán xử được Việt hóa từ một series Israel, kể về gia đình một ông trùm (Hoàng Dũng đóng) được giới giang hồ kính trọng, nhờ cậy khi phân xử các vụ việc. Còn Sống chung với mẹ chồng xoay quanh những mâu thuẫn giữa một nàng dâu mới (Bảo Thanh đóng) và người mẹ chồng khó tính (Lan Hương đóng). 

 

Dù cả hai phim đều có vài tình tiết phi lý và cái kết gây tranh cãi, nội dung tổng thể khá chỉn chu và đánh trúng thị hiếu người xem. Người phán xử là phim truyền hình hiếm hoi trong vài năm qua mô tả cuộc chiến chống tội phạm từ chính góc nhìn của thế lực xã hội đen. Trong khi đó, Sống chung với mẹ chồng được nhiều phụ nữ quan tâm nhờ tình tiết gần gũi với cuộc sống gia đình. Ngoài ra, đơn vị sản xuất hai phim cũng có chiến lượng truyền thông rầm rộ trên các báo đài và mạng xã hội.

 

Theo số liệu từ hệ thống đo lường định lượng khán giả truyền hình Vietnam -Tam, Người phán xử có rating 5,42%, cao nhất trong các phim khung giờ vàng phim truyện Việt Nam trên kênh VTV3. Sự phân hóa rõ rệt giữa thị hiếu hai miền cũng được thể hiện với raring 14.28% ở miền Bắc và 0,94% ở miền Nam. Còn Sống chung với mẹ chồng cũng có rating cao, thể hiện qua bảng giá quảng cáo ngang ngửa với Người phán xử. Hai series này là các phim Việt được nhiều người tìm kiếm nhất trên Google năm qua, cho thấy tiềm năng lớn của mảng phim truyền hình Việt Nam trong tương lai.