Những ngày đầu đi hát của Hồng Nga là ký ức nhiều tủi hổ. Bà từng chịu bất công vì dáng thấp nhưng nặng 60 kg, gương mặt tròn. Bà nói: "Khi đó, tôi được hát đào chánh nhưng lãnh lương rất 'bèo'. Nhiều lúc, tôi tủi thân nhìn các cô đào khác xài phấn xịn". Những đêm bà diễn chung các ngôi sao lớn như Bạch Tuyết, Phượng Liên, khi họ ra sân khấu chào, khán giả vỗ tay hân hoan. Đến lượt bà, phía dưới im bặt, chỉ có tiếng xì xào: "Xấu quá". Đem nỗi niềm tâm sự với nhạc sĩ Tám Đen, bà được khuyên: "Không đẹp không có nghĩa là dở. Ra sân khấu, con hãy nhìn vào một khuôn mặt nhân hậu nhất và diễn vì họ, tâm sự với họ hết lòng mình, đừng để ý xung quanh".

 

Vài năm sau, bà đầu quân cho đoàn hát Thống Nhất của cố nghệ sĩ Út Trà Ôn, đánh dấu mốc khiến đời bà hay đổi. Tận dụng lợi thế diễn xuất, bà chuyển sang đóng đào mụ. Cố gắng gạt đi sự tự ti, bà lên sân khấu, hóa thân người mẹ trong tuồng Yên Ly Sơn, đóng chung Út Trà Ôn - vai người con. Vở diễn thành công rực rỡ, từ đó tên tuổi Hồng Nga được gắn với loạt vai mẹ, bà. Từ bà Hai Hương trong Đời cô Lựu, vợ ông Cò quận 9 trong Tuyệt tình ca đến bà Tư Hậu trong Tiếng hò sông Hậu, Hồng Nga khiến nhiều khán giả thổn thức với chất giọng thổ pha kim - trầm dày nhưng vang ngân như tiếng chuông.

 

Một giai đoạn, bà chuyên làm mẹ trên sân khấu của các nghệ sĩ cùng trang lứa như Bạch Tuyết, Lệ Thủy, Thanh Sang, hay sau này là Vũ Linh, Tài Linh, Thoại Mỹ. Nhiều vai bà diễn rút ruột vì thấy đâu đó trong nhân vật bóng dáng chính mình. Bà nói: "Khi diễn vai người mẹ trong Xóm gà, tôi như được nhìn lại cuộc đời mình. Tôi sinh ra nghèo khổ, ít học. Lớn lên, lấy chồng, coi chồng như phao bám víu cuộc đời. Sau ba lần hôn nhân tan vỡ, tôi chấp nhận số phận, ở vậy để đi hát kiếm tiền nuôi con".

 

Ở tuổi 76, Hồng Nga thấy may mắn khi sức khỏe ổn định. Hồi đầu năm 2017, bà bị tai nạn ôtô ở Mỹ. Sau này, bà chịu di chứng ở cột sống, thỉnh thoảng lưng lại nhói khi trở trời. 

 

Một thời gian, nghệ sĩ học cách sống chung với bệnh tật, hàng ngày dậy sớm đi bộ để cơ thể bớt đau nhức. Bà chú trọng sinh hoạt, ăn uống điều độ để tránh bị tăng huyết áp, mỡ trong máu. Hồng Nga nói dù cuộc sống đạm bạc, vợ chồng con trai chưa bao giờ để bà thấy thiếu thốn. "Tôi may mắn khi tuổi già luôn có con cháu cơm bưng nước rót", bà cho biết.

 

Mỗi ngày, bà dành một tiếng tập tuồng ở nhà để "tránh bị tù hơi". Không có bạn diễn, bà tự thay phiên đóng các phân đoạn, từ đào hài đến đào độc. Sau 50 năm, nghệ sĩ tự tin vẫn giữ được làn hơi khỏe, có thể ngân vọng cổ hàng chục giây mà giọng vẫn sang sảng. Bà nói: "Tôi không sợ tuổi tác. Càng già, tôi càng thấy mình ca 'mùi' hơn, có lẽ vì kỹ thuật ca diễn đã ăn sâu vào máu thịt". Mỗi khi tổ chức show, bà nhất quyết chỉ hát live vì cho rằng nhép mãi thành quen, dần dà sẽ không thể hát thật, diễn xuất cũng bị thui chột theo.

 

Hồi giữa tháng 10, danh sách 100 người được đề nghị xét Nghệ sĩ Ưu tú, Nghệ sĩ Nhân dân ở TP.HCM không có tên bà. Nhiều đồng nghiệp thắc mắc vì sao bà không làm hồ sơ để đánh dấu mốc thành tựu sau nửa thế kỷ làm nghề. Nghệ sĩ nói từ lâu đã không màng danh hiệu. Hơn 20 năm trước, bà từng được xét Nghệ sĩ Ưu tú nhưng bị trượt. Từ đó, bà không còn quan tâm dù nhiều đơn vị đề nghị giúp bà chuẩn bị hồ sơ. Với Hồng Nga, tình cảm khán giả mới là thứ giúp bà trụ vững hàng chục năm trên sân khấu.

 

Đóng nhiều dạng vai như đào mụ, đào hài, Hồng Nga được nhớ nhất với vai phản diện. Khi hóa thân mẹ chồng, bà gây ấn tượng với ánh mắt trợn trừng, cái nhếch mép, bĩu môi chua ngoa. Một lần diễn chung, vào cánh gà, Tài Linh nói: "Chị diễn lớp hồi nãy em sợ quá. Lúc đó, chị dữ thật". Sau khi xem Duyên kiếp, nhiều khán giả ra đường gặp trách bà "sao ác thế". Bà đành nói: "Đó là diễn thôi, ngoài đời tôi hiền lắm à". Bà không thấy thiệt thòi vì quan niệm phải có vai ác mới làm nổi bật vai hiền. Với bà, đã diễn là phải tới nơi tới chốn. Soạn giả Hoàng Song Việt đánh giá: "Nhiều vai đào độc, một khi Hồng Nga đã ghi dấu thì khó ai có thể diễn lại".

 

Hồng Nga đang chờ ngày tái xuất với mini-show riêng Kiếp cầm ca, do nghệ sĩ Gia Bảo đạo diễn, vốn hoãn nửa năm qua vì dịch. Bà sẽ cùng Vũ Linh, Thoại Mỹ, Tú Sương... ôn lại một đời làm nghề qua những trích đoạn tiêu biểu. "Tôi đã sẵn sàng trở lại để được diễn như thể đó là lần cuối đứng trên sân khấu", bà nói.